1. საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციები სასიცოცხლოდ აუცილებელია ეკონომიკური განვითარებისთვის ციფრულ ეპოქაში: რამდენად ჩამორჩებიან აღმოსავლეთ პარტნიორი ქვეყნები ევროკავშირს ამ სფეროში?
საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციები წარმოადგენს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების მამოძრავებელ ძალას. საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიები (ICT) ახდენს ქვეყნების აღჭურვას საშუალებებით, რომლებიც იწევს მათი ეკონომიკის რეორგანიზებას და გლობალიზებას, ეკონომიკური ზრდის დაჩქარებას, ახალი სამუშაო ადგილების შექმნას, საცხოვრებელი სტანდარტების ამაღლებას და უთანასწორობის შემცირებას. ევროკავშირში ICT სექტორი მნიშვნელოვანია და ის უსწრაფესად ვითარდება – 2012-დან 2017 წლამდე ICT სერვისების მიერ დამატებული ღირებულება გაიზარდა 18.3%-ით, ხოლო ICT წარმოების მიერ დამატებული ღირებულება გაიზარდა 22.5%-ით.
2017 წელს ევროკავშირში ICT სექტორის მიერ დამატებული ღირებულება იყო მთლიანი შიდა პროდუქტის (GDP) 3.6%-ის ეკვივალენტური; ეს სექტორი ამჟამად ევროკავშირის ეკონომიკის ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტიანი სექტორია: 2017 წელს ICT სექტორის შრომის თვალსაჩინო ნაყოფიერება 65.2%-ით უფრო მაღალი იყო, ვიდრე იგივე მაჩვენებელი, აღრიცხული მთლიანობაში არა-ფინანსური ბიზნესის ეკონომიკისთვის, და შეადგენდა 117,600 ევრომდე ერთ დასაქმებულ ადამიანზე ბელგიაში, და დაახლოებით 100,000 ევრომდე ფინეთსა და საფრანგეთში. მიუხედავად ამისა, ICT-ის ყველაზე დიდი ეფექტი შემდეგია: ის არის რამდენიმე სექტორიდან ერთ-ერთი, რომელიც იძლევა ზოგადი დანიშნულების ტექნოლოგიების შექმნის საშუალებას, რაც ხელს უწყობს ნაყოფიერებას და ღირებულების დამატებას ეკონომიკის ტრადიციულ სექტორებზე, ციფრულ ტექნოლოგიებზე გადასვლის და ციფრული გარდაქმნის საშუალებით.
ICT სექტორის ზრდის დაჩქარება აღმოსავლეთ სამეზობლოს ქვეყნებშიც აღინიშნება: ICT სერვისის ექსპორტის წილმა 2017 წელს შეადგინა მთლიანი ექსპორტის დაახლოებით 5% და სერვისის ექსპორტის 19% ბელარუსსა და უკრაინაში. ეს რეგიონი მდიდარია ინოვაციური იდეებით, ზოგიერთი გადაწყვეტა კი უკვე გლობალური გახდა. მიუხედავად ამისა, ამ ქვეყნების ინოვაციური ეკოსისტემა, რომელსაც აქვს ეკონომიკის არა-ICT სექტორების განვითარების მაღალი პოტენციალი, ჩამორჩება ევროკავშირის ინოვაციურ ეკოსისტემას. ევროკავშირში არსებობს 80-ზე მეტი ბიზნეს-ინკუბატორი და 150 აქსელერატორი, ICT ინოვაციის კვლევამ კი დათვალა მხოლოდ 42 ინკუბატორი და 19 აქსელერატორი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში.
განვითარება ICT-ს საშუალებით რეგიონში უნდა მოიცავდეს მეტ კოორდინირებულ ძალისხმევას მხარდაჭერის გასაძლიერებლად ეროვნული ICT ეკოსისტემებიდან, რაც უმნიშვნელოვანესია ICT-ს ასამოქმედებლად ეკონომიკური განვითარებისთვის. ახალი სტიმული უნდა მიეცეს სოციალური მეწარმეობის ეკოსისტემის და ვენჩურული დაფინანსების ხელშეწყობას, აქსელერაციის პროგრამებს, ქსელურ აქტივობას და კლასტერებს, და მოხდეს კონკრეტული კომპეტენციების და უნარების ათვისება გლობალურ ბაზრებზე სამუშაოდ. ეს ელემენტები გადამწყვეტია შეუფერხებლად მოქმედი და ძლიერი საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების სექტორისთვის. არაადეკვატური ყურადღება ინოვაციური ეკოსისტემების მიმართ იწვევს ინტელექტის გადინებას და სტარტაპების გადინებას აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებიდან იმ ქვეყნებში, სადაც ICT ეკოსისტემა უკეთ არის განვითარებული. ინიციატივის EU4Digital მიზანია ხელი შეუწყოს ამგვარი ეკოსისტემების გაძლიერებას, რაც გამოიწვევს კომპანიების ზრდას რეგიონში და წვლილს შეიტანს მთლიან შიდა პროდუქტში, ექსპორტსა და სამუშაო ადგილების შექმნაში.
2. რას აკეთებს ინიციატივა EU4Digital საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების სფეროში?
ინიციატივას EU4Digital აქვს მოქმედების ხუთი მიმართულება საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების სფეროში:
- ზოგადი საკანონმდებლო ჩარჩოს შექმნა აღმოსავლეთ სამეზობლოს რეგიონში, რაც ხელს უწყობს საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიურ ინოვაციებს ევროკავშირის ნორმების და საუკეთესო პრაქტიკის საფუძველზე. ეს მოიცავს საუკეთესო პოლიტიკის და პრაქტიკის განსაზღვრას და გაზიარებას საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების კვლევის შედეგების და რეკომენდაციების საფუძველზე.
- ზოგადი ტრენინგის პაკეტების შემუშავება ეკოსისტემის მონაწილე მხარეების ძირითადი ჯგუფების საჭიროებებისთვის რეგიონში (პოლიტიკოსები, ICT ინოვაციის ინფრასტრუქტურული ორგანიზაციები, კომპანიები, რომლებიც უკავშირდება ან არ უკავშირდება ICT-ს).
- ინოვაციის ეკოსისტემის მონაწილეთა ქსელური აქტივობის ხელშეწყობა რეგიონის ქვეყნებთან და ევროკავშირთან, ქსელური აქტივობის ღონისძიებებით და სასწავლო ვიზიტებით. ყოველწლიური Start-EaP კვირეულის დაარსება მთავარ Start-up Europe ღონისძიებასთან სინქრონულად.
- Start-up Europe ქსელების და პლატფორმების გაფართოება აღმოსავლეთ პარტნიორი ქვეყნების მოცვის მიზნით. ეს მოიცავს, მაგალითად ორგანიზაციებს ევროპის მეწარმეთა ქსელი, ევროპის მეცენატი ინვესტორები და აქსელერატორების ასამბლეა. შემდეგი ნაბიჯის ფარგლებში ინიციატივა EU4Digital შეაფასებს ICT-ზე დამყარებული თანამშრომლობის დამატებითი ფუნქციური შესაძლებლობების საჭიროებას ICT-დაკავშირებულ ტექნოპარკებს შორის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში, და დანერგავს მათ საჭიროების მიხედვით.
- პოპულარიზაციის კამპანიების ჩატარება აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში ცნობიერების ასამაღლებლად საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების შესახებ.
- ჩატარდება „ბაზრის შეფასება ციფრული ინოვაციის და სქეილ-აფ ინიციატივისთვის (DISC) აღმოსავლეთ პარტნიორ ქვეყნებში“ ციფრულ ინოვაციებში არსებული საინვესტიციო ხარვეზების გამოსასწორებლად და ციფრული სტარტაპების საწარმოო მასშტაბების გასაძლიერებლად რეგიონში. ბაზრის შეფასება დაეხმარება ევროკომისიას საინვესტიციო ხარვეზების დადგენაში და იქნება საფუძველი DISC-ის მსგავსი ინიციატივის (რომელიც პირველად ევროკავშირის ქვეყნებში დაიწყო) დანერგვის განსახილველად აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში.
3. რა პრობლემები აქვს არსებულ საკანონმდებლო ჩარჩოს? უფრო მნიშვნელოვანი არ არის ინოვაციის მხარდაჭერა ადგილზე?
წარმატებით განვითარებისთვის ინოვაციას ხელშემწყობი გარემო სჭირდება. ეს მოიცავს ცოდნას, რისკისადმი მდგრად დაფინანსებას და შეცდომების დაშვების უფლებას. მეწარმეები ხშირად ამბობენ, რომ მათ არ სჭირდებათ მხარდაჭერა მთავრობისგან, ისინი მთავრობას მხოლოდ იმას სთხოვენ, რომ ხელი არ შეუშალოს და მისცეს მათ ინოვაციების დანერგვის საშუალება.
მიუხედავად ამისა, ინოვაციური გარემოს შექმნა პოლიტიკოსების გარკვეულ ძალისხმევას მოითხოვს. პოლიტიკური ჩარევა საჭიროა იმ სფეროებში, სადაც აღინიშნება ბაზრის არაეფექტურობა – კერძოდ, ფუნდამენტური და გამოყენებითი კვლევის ჩატარების ეტაპებზე ყველაზე მოწინავე ტექნოლოგიების სფეროში, საიდანაც ინოვაციური კომპანიები მოწინავე ექსპერტულ ცოდნას იღებენ.
წარმოდგენილი უნდა იყოს ქრაუდფანდინგის, მეცენატი-ინვესტორების და ვენჩურული კაპიტალის საქმიანობის ჩარჩო, რომელიც იცავს როგორც ინვესტორებს, ისე სტარტაპებს. სარეგულაციო „ქვიშის ყუთები“ (კონტროლირებული გარემო, რომელშიც შეიძლება დაინერგოს ინოვაციები ფინანსურ ტექნოლოგიებში, როგორც დაცვის მექანიზმი რისკის მართვისათვის; ის საშუალებას აძლევს გადამხდელებს აწარმოონ ექსპერიმენტები ინოვაციური ფინანსური პროდუქტით და სერვისებით) იქმნება იმის შესამოწმებლად, თუ როგორ შეიძლება იყოს გამოყენებული ახალი ტექნოლოგიები (მაგ. ბლოკჩეინი და რობოტი-ავტომობილი) მომხმარებლის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად მათი რისკის ქვეშ დაყენების გარეშე. ინტელექტუალური საკუთრების უფლების დაცვას სჭირდება ინსტიტუციური ჩარჩო, რომელიც ჰარმონიზებულია მსოფლიოს სისტემასთან.
ძირითადი პირობების შესაბამისობაში მოყვანა და ევროკავშირის საუკეთესო პრაქტიკიდან, საშუალებებიდან და სარეგულაციო მიდგომებიდან სწავლა საშუალებას მისცემს ბიზნესს აღმოსავლეთ სამეზობლოს ქვეყნებში და ევროკავშირის ქვეყნებში იმუშაონ მსგავს წესებზე, და ხელს შეუწყობს ევროპული რისკიანი კაპიტალდაბანდებების მოდინებას აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში.
4. რა არის ციფრული ინოვაციის და სქეილ-აფ ინიციატივა და როგორ შეუძლია მას დაეხმაროს ინოვაციას რეგიონში?
ციფრული ინოვაციის და სქეილ-აფ ინიციატივა (DISC) თავდაპირველად განხორციელდა ევროპის ცენტრალურ, აღმოსავლეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ რეგიონში და მისი მიზანია საინვესტიციო ხარვეზების დაძლევა ციფრული ინოვაციების სფეროში და ციფრული სტარტაპების საწარმოო მასშტაბების გაძლიერების (სქეილ-აფ) მხარდაჭერა რეგიონში.
ამ მიდგომის საფუძველზე, ევროკომისიის მიზანია მსგავსი ინიციატივის საჭიროების და განხორციელების შესაძლებლობების განსაზღვრა აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში. აღნიშნულის მისაღწევად პროგრამამ EU4Digital დაიწყო ახალი აქტივობა -„ბაზრის შეფასება ციფრული ინოვაციის და სქეილ-აფ ინიციატივისთვის (DISC კვლევა) აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში“.
ბაზრის შეფასება ხელს შეუწყობს ევროკომისიას საინვესტიციო ხარვეზების დადგენაში და იქნება საფუძველი განიხილოს DISC-ის მსგავსი ინიციატივის (ევროკავშირის განსაკუთრებული ფინანსური მხარდაჭერის მექანიზმი) დანერგვა აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში; ეს დაეხმარება ადგილობრივ მოწინავე ტექნოლოგიურ სტარტაპებს და სქეილაპებს, გააუმჯობესებს მათ წვდომას ფინანსებზე და მათ განვითარებას რეგიონში.
5. თქვენ ახსენეთ ინტეგრაცია ევროპულ ქსელებთან: ეს კარგად ჟღერს, მაგრამ რას ნიშნავს ეს რეალურად ინოვაციური ბიზნესისთვის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში?
ევროკავშირმა შექმნა რამდენიმე ონლაინ ქსელი და პლატფორმა საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების ეკოსისტემის მონაწილეებისთვის, მაგ. სტარტაპები, აქსელერატორები, ვენჩურული კაპიტალისტები და სხვ. ისინი აძლევს საშუალებას ევროკავშირის სხვადასხვა წევრ სახელმწიფოში არსებულ ბიზნესს და ორგანიზაციებს დაუკავშირდნენ ერთმანეთს, გაცვალონ კონტაქტები და იდეები, და მონაწილეობა მიიღონ საერთო ინიციატივებსა და ღონისძიებებში.
ამ ონლაინ ქსელების და პლატფორმების გავრცელება აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში საშუალებას მისცემს შესაბამის მონაწილე მხარეებს ამ ექვსი ქვეყნიდან გაერთიანდნენ ევროკავშირის საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების და სტარტაპის უფრო დიდ ეკოსისტემაში. ბიზნესი და ორგანიზაციები აღმოსავლეთ სამეზობლოს ქვეყნებიდან შეძლებენ უფრო ადგილად იპოვნონ შესაბამისი კოლეგები ევროკავშირში, საინვესტიციო, სერვისების და ბიზნესის პარტნიორები, რაც ხელს შეუწყობს საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების და სტარტაპის ეკოსისტემების განვითარებას ორივე რეგიონში.
6. რას გულისხმობს ტრენინგის პაკეტები? ვისთვის არის ისინი და რომელ უნარებში არსებული ხარვეზების გადაჭრას ემსახურება? როდის უნდა ველოდოთ მათ ამოქმედებას?
ტრენინგის ზოგადი პაკეტების ძირითადი სამიზნე აუდიტორიაა ეკოსისტემის მონაწილე მხარეების ძირითადი ჯგუფები აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში:
- ადგილობრივი პოლიტიკოსები,
- საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების ინფრასტრუქტურული ორგანიზაციები,
- კომპანიები, რომლები დაკავშირებულია ან არ არის დაკავშირებული საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებთან.
ტრენინგის პაკეტები ითვალისწინებს სხვადასხვა მოდულებს სამიზნე ჯგუფებისთვის მათი კონკრეტული მოთხოვნების გადასაჭრელად. თითოეული მოდულის მიზანია ასწავლოს მონაწილე მხარეებს არსებული საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ქსელების და ინფრასტრუქტურის, ასევე ახალი ტექნოლოგიების და აქტუალური აპლიკაციების გამოყენება.
ტრენინგის პაკეტების შემუშავების ძირითადი საფუძველია საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიური ინოვაციების კვლევა, რომელმაც განსაზღვრა უნარებსა და ცოდნაში არსებული ხარვეზები აღმოსავლეთ პარტნიორობის თითოეულ ქვეყანაში. ეს ძირითადი სფეროები წარმოადგენს მოდულების შემუშავების საფუძველს მონაწილე მხარეების თითოეული სამიზნე ჯგუფისთვის.
ამ აქტივობის დასასრულს, ინიციატივა EU4Digital მიაწოდებს მონაწილე მხარეებს კურსების სრულყოფილ ონლაინ რუკას, რომელიც შედის ტრენინგის ზოგად პაკეტებში და მიეწოდება გლობალურად აღიარებული ე-სწავლების პლატფორმების საშუალებით; ამგვარად მონაწილე მხარეები შეძლებენ შესაბამისი უნარების ათვისებას და გააცნობიერებენ ინოვაციური დამატებით ღირებულების მიდგომის აუცილებლობას საკუთარი ბიზნეს-პროცესებისადმი.