ე-კომერციის საპილოტე პროექტი სომხეთს, აზერბაიჯანს, საქართველოს და გერმანიას შორის: პროგრამის EU4Digital საქმიანობა ე-კომერციის მოცულობის გასაზრდელად

ბიზნესი და მომხმარებლები სულ უფრო ხშირად იყენებენ ონლაინ ყიდვა-გაყიდვის სერვისებს; ეს ტენდენცია განსაკუთრებით დაჩქარდა და მან გადამწყვეტი მნიშვნელობა შეიძინა COVID-1ის პანდემიის ფონზე. როდესაც ბიზნესი ონლაინ სივრცეში გადადის, მის წინაშე დგება ორი მთავარი გამოწვევა: დამატებითი ინვესტიციები საქონლის წარსადგენად ონლაინ და ონლაინ მუშაობის „ნოუ-ჰაუს“ და უნარების არარსებობა. ამავე დროს, 2021 წელს ევროკავშირი ნერგავს ე-კომერციის დღგ-ს პაკეტს – ის ცვლის ე-კომერციის პროცესებს, რომლის შესახებ ბიზნესს და მთავრობებს შეზღუდული წარმოდგენა აქვთ. ამ ახალ რეალობაში აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს სჭირდებათ მხარდაჭერა ელექტრონულ კომერციაზე გადასვლისა და მასთან ადაპტაციის მიზნით.

პროგრამის EU4Digital ე-კომერციის კვლევის წანამძღვრები

ევროკავშირმა, ამჟამად საქონლის მეორე უდიდესმა საერთაშორისო შემსყიდველმა, ჩამოაყალიბა ე-კომერციის საკუთარი წესები, პროცესები, „ნოუ-ჰაუ“ და მონაწილე მხარეების ჩართვის გზები. ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების ვარაუდით, ეს წესები გათვალისწინებული და დაცული იქნება მათი ყველა სავაჭრო პარტნიორის მიერ, ევროკავშირს გარეთ წარმოებული ბიზნესის ჩათვლით. სხვა შემთხვევაში, განსხვავებული წესები ქმნის სხვადასხვა დაბრკოლებას და ბარიერებს, რომლებიც ართულებს ე-კომერციის ტრანზაქციებს.

ამ გართულებების თავიდან ასაცილებლად, საჭიროა ციფრული გარემოს ჰარმონიზაცია აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს და ევროკავშირს შორის. ეს მოიცავს ე-კომერციის ეკოსისტემის ჰარმონიზაციას და ევროკავშირის შესაბამის კანონმდებლობასთან და სტანდარტებთან დაახლოებას. ამ მიზნით პროგრამამ EU4Digital შეიმუშავა საფუძველი და რეკომენდაციები იმისათვის, რომ უხელმძღვანელოს ე-კომერციის ჰარმონიზაციას აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს და ევროკავშირს შორის სამ სფეროში: ეკოსისტემა, საკანონმდებლო ჩარჩო და სტანდარტები.

შემდეგი ნაბიჯი – საპილოტე პროექტის დაწყება ე-კომერციის ნაკადების გაზრდის მიზნით

საქმის ვითარების შესწავლისას აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში პროგრამამ EU4Digital სახელმწიფოთაშორისი ე-კომერციის შემდეგი გამოწვევები განსაზღვრა:

• ევროკავშირში მომუშავე ძირითადი ბაზრები ხელმისაწვდომია აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში, მაგრამ ისინი იშვიათად გამოიყენება ინფორმაციის ნაკლებობის და მაღალი ფასის გამო ევროკავშირის ბაზარზე შესასვლელად. 
• აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში სახელმწიფოთაშორის ვაჭრობაში მონაწილე ადგილობრივი ბაზრები უცნობია და არ არის პერსონალიზებული ევროკავშირის მომხმარებლებისთვის.
• სახელმწიფოთაშორისი ვაჭრობის პროცესში მიწოდებას საშუალოდ მეტი დრო სჭირდება აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში ევროკავშირთან შედარებით.

ამ მიზეზების გამო პროგრამამ EU4Digital დაიწყო შესაძლო გადაწყვეტის ძიება, რომელიც განამტკიცებს ე-კომერციის ეკოსისტემას და გაზრდის ე-კომერციის ნაკადებს. ერთ-ერთი შემუშავებული რეკომენდაცია, რომელიც შერჩეული იქნა ე-კომერციული საქმიანობის დროს, იყო საპილოტე პროექტის განხორციელება ამ პრობლემების გადასაჭრელად. საპილოტე პროექტის ფარგლებში უნდა შეიქმნას ადგილობრივი საქონლის ეროვნული ვირტუალური საწყობები / მონაცემთა ბაზები ე-კომერციაში მონაწილე მხარეების ერთმანეთთან დასაკავშირებლად, რათა მათ შეძლონ ინფორმაციის ავტომატურად გაცვლა ვაჭრობის, საბაჟოს და მიწოდების საკითხებზე (იხ. ქვემოთ მოცემული სქემა).

სქემა 1: ე-კომერციის მეთოდი – ვირტუალური საწყობი

ვირტუალური საწყობი ხელს შეუწყობს საცალო მოვაჭრეებს, ბაზრებს, მიწოდების ოპერატორებს და მომხმარებლებს პროდუქციის საზღვარგარეთ გასაყიდად განთავსების და სახელმწიფოთაშორისი მიწოდების დროს. უფრო კონკრეტულად, ეს მეთოდი შემდეგ სარგებლობას მოიტანს:

• საცალო მოვაჭრეებისთვის: ხარჯების და დროის ეფექტიანობა. ბიზნესი მართავს პროდუქციის საკუთარ მარაგებს რეალურ დროში ერთ ვირტუალურ საწყობში, რომელიც თავად ბაზრებს შეუძლიათ გამოიყენონ პროდუქციის განთავსებისთვის გასაყიდად.
• ბაზრები: ნდობა და ზრდა. ინტერფეისებზე საქონლის რეგისტრაციის ნების დართვით, ვირტუალური საწყობი მუშაობს, როგორც სანდო და დროის რეალურ რეჟიმში არსებული მონაცემთა ბაზა, რომელიც ბაზრებს პროდუქტების პორტფელის ზრდის საშუალებას აძლევს.
• საფოსტო ოპერაციები: დროული მიწოდება და ხარისხი. როდესაც ხდება გაყიდვა, ბაზარი ამის შესახებ ატყობინებს ვირტუალურ საწყობს აპლიკაციის პროგრამირების ინტერფეისის (API) საშუალებით, რათა ეროვნულმა ფოსტამ შეძლოს სახელმწიფოთაშორისი ტრანსპორტირების პროცედურის დროულად დაწყება და პროდუქციის მიწოდება 72 საათის განმავლობაში.
• მაკონტროლებელი უწყებები: გამჭვირვალობა/პროდუქციის ხარისხი – მონაცემთა ბაზა იძლევა ადგილობრივი პროდუქციის და ლისტინგის ხარისხის კონტროლის საფუძველს.

საპილოტე საქმიანობის დამატებითი მიზანია ე-კომერციის მონაწილეთა მომზადება აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში 2021 წლის ე-კომერციის დღგ-ს პაკეტისთვის, რომელიც ევროკავშირის მიერ არის შემოღებული. საპილოტე ქვეყნებს ექნებათ დამატებითი ინფორმაცია მომავალი ცვლილებების შესახებ (იხ. ქვემოთ მოტანილი სქემა) და ისინი მიიღებენ მხარდაჭერას შემდეგი ცვლილებების მომზადებაში:

1. სავალდებულო ელექტრონული საბაჟო დეკლარაცია;
2. შემცირებული საბაჟო მონაცემთა პაკეტი 2021 წლის ივლისიდან, ხელმისაწვდომი ამანათების ყველა ოპერატორებისთვის;
3. ჰარმონიზებული საიდენტიფიკაციო კოდი, რომელიც ამანათისთვის მინიჭებულ ყველა საიდენტიფიკაციო კოდს მასში არსებულ ნივთებთან აკავშირებს.

სქე

მა 2: 2021 წლის ცვლილებების მიმოხილვა ე-კომერციის სფეროში

ე-კომერციის საპილოტე საქმიანობა დაიწყო 2021 წლის იანვარში შეხვედრით საპილოტე ქვეყნებთან

ე-კომერციის საპილოტე პროექტის იდეის შეთავაზების შემდეგ, ევროკომისიამ საპილოტე ქვეყნებად სომხეთი, აზერბაიჯანი და საქართველო დაამტკიცა. პირველი სამუშაო შეხვედრა საპილოტე ქვეყნებს შორის ორგანიზებული იქნა საპილოტე ქვეყნებიდან ოფიციალური დადასტურების წერილების მიღების შემდეგ, რომლების ადასტურებდა ქვეყნების სურვილს და მზადყოფნას პროექტში მონაწილეობის მისაღებად.  შეხვედრის დროს პროგრამის  EU4Digital ე-ვაჭრობის გუნდმა, წამყვან ექსპერტ ვალტერ ტრეზეკთან ერთად, წარმოადგინა:

• ე-კომერციული საქმიანობა, მისი გრაფიკი და მოსალოდნელი შედეგები/გამოსავლები
• საპილოტე პროექტის კონცეფცია და მასშტაბი
• სარგებელი მონაწილე მხარეებისთვის
• გრაფიკი

შემდგომი საქმიანობა

პროგრამამ EU4Digital დაიწყო ტექნიკური შეხვედრების ჩატარება თითოეული ქვეყნის დანიშნულ სამუშაო ჯგუფებთან. სამუშაო ჯგუფებში შედიან:

• მაკოორდინირებელი უწყება საპილოტე ქვეყანაში
• ვირტუალური საწყობის მფლობელი
• ონლაინ საცალო მოვაჭრეები
• ეროვნული საფოსტო ოპერატორი
• საბაჟო უწყებები

ამ შეხვედრების დროს მონაწილეები განიხილავენ მოთხოვნებს საპილოტე პროექტის განხორციელებისთვის, არსებულ ვითარებას პროდუქციის ლისტინგთან და სახელმწიფოთაშორის მიწოდებასთან დაკავშირებით აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში.

ევროკავშირს შორის პროგრამამ EU4Digital წარმოადგინა გერმანია, როგორც ევროკავშირის წევრი სახელმწიფო აღმოსავლეთ პარტნიორობის საცალო მოვაჭრეების პროდუქციის ლისტინგისთვის გერმანიის ბაზრებზე. პროგრამა EU4Digital თანამშრომლობს გერმანიის ასოციაციასთან, რომელიც Ecommerce Europe-ის წევრია, ხოლო მისი მხარდამჭერია 30,000-ზე მეტი გერმანული მცირე და საშუალო საწარმო. ვინაიდან საპილოტე პროექტის მასშტაბი გულისხმობს ევროკავშირის სტანდარტების გამოყენებას პროდუქტების ლისტინგისთვის ვირტუალურ საწყობში, საპილოტე პროექტის დამთავრებისთანავე შესაძლებელი იქნება გადაწყვეტის ადაპტირება სახელმწიფოთაშორისი ე-კომერციისთვის ევროკავშირის სხვა წევრებთან და აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებთან, ასევე მსოფლიო საფოსტო კავშირში შემავალ დაახლოებით 192 ქვეყანასთან, რომლებიც იგივე სტანდარტებს იყენებენ.

დასრულებულ საპილოტე პროექტს ექნება ორი მთავარი შედეგი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისთვის:

• საპილოტე პროექტის განმავლობაში გამოყენებული (შექმნილი) ვირტუალური საწყობის გადატანა.
• რეკომენდაციები (ვირტუალური საწყობის) სრულმასშტაბიანი გადაწყვეტის განსახორციელებლად აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში, ე-კომერციის სწრაფი განვითარების მიზნით პარტნიორ ქვეყნებს შორის და ევროკავშირთან.