Электронны гандаль – гэта трансгранічны беспапяровы гандаль. Гэта ўсёабдымная тэма, якая датычыцца цыклу імпарту і экспарту тавараў і паслуг паміж краінамі і займаецца пытаннямі:
У рамках ЕС існуе адзіны рынак, які дазваляе свабодны абмен таварамі, паслугамі і адпаведнай інфармацыяй пры дапамозе стандартызаванай тэхналогіі і норм паміж краінамі-членамі. Аднак працэдуры беспапяровага гандлю недастаткова гарманізаваны як сярод краін Усходняга партнёрства, так і паміж імі і ЕС. Напрыклад, электронныя рахункі-фактуры і дагаворы не заўсёды прызнаюцца ў аднолькавай ступені ў кожнай краіне.
Праз ініцыятывы EU4Digital Еўрапейскі саюз падтрымлівае развіццё гарманізацыі гандлю паміж ЕС і краінамі Усходняга партнёрства – Арменіяй, Азербайджанам, Беларуссю, Грузіяй, Малдовай і Украінай. Ён таксама падтрымлівае развіццё гарманізацыі паміж самімі краінамі Усходняга партнёрства.
У рамках праграмы EU4Digital некалькі напрамкаў дзейнасці і пілотных праектаў прысвечаны трансгранічнаму супрацоўніцтву. У цэнтры ўвагі – гарманізацыя наступных кампанентаў электроннага гандлю:
Мэтай пілотных мерапрыемстваў з’яўляецца тэставанне трансгранічнага абмену данымі паміж некалькімі дзяржаўнымі і прыватнымі арганізацыямі з выкарыстаннем рашэння eDelivery – канала дзеля надзейнага абмену электроннымі данымі і дакументамі. Задача пілотнага праекта – вызначыць, ці здольны такі абмен данымі поўнасцю функцыянаваць з наступных пунктаў гледжання:
Пасля завяршэння пілотнага праекта EU4Digital падрыхтаваў рэкамендацыі аб неабходных змяненнях у вышэйзгаданых абласцях, каб поўнасцю ўкараніць рашэнне і каб яно магло паўнавартасна функцыянаваць і мела юрыдычную сілу.
Было праведзена два пілотных праекты: адзін паміж Усходняй краінай-партнёрам і краінай ЕС – Украінай і Польшчай, а другі паміж дзвюма Усходнімі краінамі-партнёрамі – Арменіяй і Украінай. Даведайцеся, як рашэнне eDelivery тэставалася ва Украіне: Прабіраючыся скрозь папяровы паток: ЕС адкрывае лічбавы шлях да гандлю ва Украіне
Таксама для прадстаўнікоў краін-партнёраў былі арганізаваныя выезды на аб’екты, падчас якіх яны назіралі за працай пілотных рашэнняў, што дазволіла ім прыняць абгрунтаваныя рашэнні адносна выкарыстання пэўных тэхналогій у сваіх краінах.
Пад электроннай мытняй разумеецца сістэматычны і аўтаматычны абмен мытнай інфармацыяй (напрыклад, аб парожніх грузавых аўтамабілях, ацэнцы рызык, адпаведнасці даных, выніках мытнага кантролю) паміж эканамічнымі аператарамі і мытнымі органамі.
Калі эканамічныя аператары перавозяць тавары праз межы і ўзаемадзейнічаюць з мытнымі службамі, яны сутыкаюцца з затрымкамі з-за недастатковай аўтаматызацыі і адсутнасці своечасовай сувязі паміж мытнымі службамі. У выніку гэтага канчатковыя пакупнікі таксама сутыкаюцца з затрымкамі даставак сваіх пакупак. Так адбываецца таму, што:
Дзейнасць у сферы электроннай мытні дапамагае вырашыць гэтыя праблемы праз забеспячэнне прадпрыемстваў і органаў улады неабходнымі мадэлямі супрацоўніцтва (напрыклад, як весці супрацоўніцтва, будаваць сістэмы сувязі), якія дазваляюць эфектыўна абменьвацца інфармацыяй. Яна аптымізуе ўзаемадзеянне з мытнымі службамі, зніжаючы гандлёвыя выдаткі прадпрыемстваў і паскараючы дастаўку тавараў і аказанне паслуг.
Праект EU4Digital прааналізаваў наяўныя рашэнні і іх прыдатнасць для рэгіёна і спыніў свой выбар на рашэнні SEED (рашэнні для сістэматычнага абмену электроннымі данымі) для пілотнага праекта электроннай мытні. Рашэнне SEED было ўведзенае мытнымі органамі заходне-балканскіх краін пры фінансавай падтрымцы ЕС. Яно мае наступныя перавагі:
У заходне-балканскіх краінах SEED дазволіла вырашыць наступныя праблемы:
Задача пілотнага праекта – забяспечыць абмен электроннымі мытнымі данымі паміж мытнымі органамі Усходніх краін-партнёраў і дзяржаў-членаў ЕС. На першым этапе праводзіцца тэставанне пачатковых (абмежаваных) функцый і набораў даных.
Пілотны праект у сферы электроннай матні паспяхова прайшоў паміж мытнымі органамі Беларусі і Літвы. Даведайцеся больш: Запуск пілотнага праекта па абмене наборамі даных аб экспарце паміж Беларуссю і Літвой.
Пілотныя праекты дапамагаюць палепшыць працэс абмену мытнымі данымі паміж мытнымі службамі і вызначыць магчымасці для далейшага ўдасканалення мытных фармальнасцей, ацэнкі рызыкі і супрацоўніцтва паміж мытнымі органамі. Вынікам гэтай працы з’яўляюцца рэкамендацыі для поўнага укаранення рашэння, каб яно магло выкарыстоўвацца ва ўсім рэгіёне.
Лічбавы транспартны калідор (ЛТК) – гэта набор паслуг, звязаных з апрацоўкай даных, у фізічных міждзяржаўных транспартных калідорах для комплекснага абмену інфармацыяй на ўсіх этапах перавозкі паветраным, аўтамабільным, чыгуначным і марскім транспартам. Ён уключае такія паслугі і дадаткі для ўдзельнікаў ланцуга паставак, як прадастаўленне інфармацыі органам улады, павышэнне бачнасці, гандлёвыя пляцоўкі, браніраванне і замова, а таксама паслугі пабудовы ланцуга паставак.
Калі лагістычныя кампаніі перамяшчаюць тавары і паслугі праз межы, яны ўзаемадзейнічаюць з рознымі лагістычнымі сістэмамі ва Усходніх краінах-партнёрах і ў ЕС. Гэта стварае тэхнічныя перашкоды, якія ўскладняюць імгненны абмен лагістычнай інфармацыяй паміж краінамі. Больш таго, прававая база, што рэгулюе лагістычныя працэсы, і распрацоўваемыя інфармацыйныя сістэмы ў гэтых краінах адрозніваюцца, што робіць лагістычныя працэдуры яшчэ больш доўгімі і складанымі. Гэта вядзе да павелічэння кошту лагістычных аперацый і затрымак з дастаўкай тавараў ці з аказаннем паслуг.
Лічбавы транспартны калідор паміж Балтыйскім і Чорным морам павінен дапамагчы арганізаваць лагістычныя працэсы і паток электронных транспартных даных такім чынам, каб удзельнікі лагістычнага ланцуга (трэйдары, экспедытары, мытні, іншыя дзяржаўныя органы і спажыўцы) маглі імгненна абменьвацца інфармацыяй, што дазволіць аптымізаваць паток тавараў і паслуг і зэканоміць час і грошы.
Для спрашчэння і ўпарадкавання абмену лагістычнай інфармацыяй ЕС прыняў Рэгламент аб электроннай інфармацыі аб грузавых перавозках (eFTI) і распрацоўвае дадатковыя законы/спецыфікацыі, якімі павінны кіравацца дзяржавы-члены ЕС, пераходзячы да дэцэнтралізаванай аб’яднанай сеткі платформаў, што спрыяе прызнанню дзяржаўнымі органамі законнасці электронных даных.
EU4Digital саставіў праграму падрыхтоўчых мерапрыемстваў, ужыўшы распрацоўкі ЕС ва Усходніх краінах-партнёрах, каб пратэсціраваць тэхналагічны падыход да абмену інфармацыяй, прававое рэгуляванне і арганізацыйныя меры ва Усходніх краінах-партнёрах і паміж імі. У сувязі з гэтым спецыялісты распрацавалі трохгадовую праграму і вызначылі неабходныя падрыхтоўчыя дзеянні для стварэння ЛТК паміж Балтыйскім і Чорным морам. Мэтай дадзенай праграмы з’яўляецца наладжванне бесперашкоднага комплекснага абмену лагістычнай інфармацыяй у транспартным калідоры паміж Балтыйскім і Чорным морам ці ў іншых частках рэгіёна.
Электронная камерцыя, ці eCommerce, датычыцца продажу тавараў пры дапамозе электронных аперацый, якія ажыццяўляюцца ў камп’ютарных сетках. Калі ў межах ЕС існуе адзіны рынак, які дазваляе свабодны абмен таварамі і паслугамі паміж дзяржавамі-членамі, паміж ЕС і Усходнімі краінамі-партнёрамі абмен таварамі і паслугамі ўскладняецца з-за розніцы ў заканадаўстве, стандартах і экасістэме электроннай камерцыі.
Напрыклад, прадпрыемствы ЕС, якія гандлююць з іншымі краінамі свету, хочуць верыць, што тавары адпавядаюць агульным патрабаванням бяспекі, аднак яны сутыкаюцца з тым, што стандарты і заканадаўствы ў ЕС і ва Усходніх краінах-партнёрах не гарманізаваны.
Акрамя таго, у 2021 годзе ЕС прадставіў новы Пакет правілаў выплаты ПДВ у сферы электроннай камерцыі. Гэтая шырокамаштабная рэформа ўплывае на працэсы ў сферы электроннай камерцыі ў Еўропе і за яе межамі, але прадпрыемствы і органы ўлады недастаткова інфармаваныя пра яе ўздзеянне. У гэтай новай рэчаіснасці Усходнія краіны-партнёры маюць патрэбу ў падтрымцы, каб рухацца наперад і прыстасоўвацца да змяненняў у сферы электроннай камерцыі.
Дзейнасць EU4Digital у галіне электроннай камерцыі накіравана на распрацоўку рэкамендацый для Усходніх краін-партнёраў па наладжванні бесперашкоднага электроннага гандлю з ЕС. Галоўная ўвага скіроўваецца на тры кампаненты:
Рэкамендацыі прадастаўляюцца, каб:
Каб дасягнуць найлепшых вынікаў для ЕС і Усходніх краін-партнёраў, быў праведзены аналіз для вызначэння пэўных праблем і распрацоўкі і запуску пілотнага рашэння для іх пераадолення. У выніку EU4Digital запусціў пілотны праект у сферы электроннай камерцыі, сутнасць якога заключаецца ў стварэнні дзяржаўных віртуальных складоў у трох краінах-удзельніцах – Арменіі, Азербайджане і Грузіі. Імі змогуць карыстацца магазіны, гандлёвыя пляцоўкі, службы дастаўкі і мытныя органы. Гэтыя склады дазволяць выстаўляць тавары на продаж за мяжу і спросцяць міжнародную дастаўку.
Віртуальны склад запісвае даныя пра тавары для продажу праз інтэрнэт у фармаце, які адпавядае еўрапейскім і міжнародным патрабаванням. Загружаныя на віртуальны склад тавары могуць быць размешчаныя на некалькіх міжнародных электронных гандлёвых пляцоўках, такіх як eBay и Etsy, а даныя ў стандартным фармаце дазваляюць паштовым службам ажыццяўляць дастаўку і забяспечваюць бесперашкоднае выкананне мытных працэдур.
Даведайцеся больш пра пілотныя праекты ў галіне электроннай камерцыі:
У адным кліку ад еўрапейскага рынку: як ЕС садзейнічае развіццю электроннай камерцыі ў Грузіі
Клікай і гандлюй: EU4Digital дапамагае развіваць электронную камерцыю ў Азербайджане
Нэтворкінг – гэта наладжванне сувязей і абмен інфармацыяй пра тэндэнцыі і дзейнасць у галіне электроннага гандлю. EU4Digital праводзіць шмат мерапрыемстваў і пілотных праектаў у галіне электроннага гандлю, якія патрабуюць супрацоўніцтва паміж краінамі. Таму абмен інфармацыяй з’яўляецца вельмі важным для павышэння інфармаванасці наконт праблем электроннага гандлю, стымуляцыі рэформаў і ўзгаднення дзеянняў паміж зацікаўленымі бакамі з розных краін.
Міжнародныя сеткавыя мерапрыемствы ўключаюць вучэбныя візіты для назірання за працай пілотных рашэнняў, іх даследавання і абмеркавання, вучэбныя візіты для азнаямлення з наяўнымі рашэннямі і перадавым вопытам па-за межамі Усходніх краін-партнёраў, а таксама мерапрыемствы для абмену кантактамі і інфармацыяй пра тэндэнцыі ў электронным гандлі. Гэтыя мерапрыемствы накіраваныя на палітыкаў, інвестараў, пастаўшчыкоў лічбавых рашэнняў, пастаўшчыкоў паслуг, навукова-даследчыя цэнтры, навуковую супольнасць, банкі, страхавыя кампаніі, органы дзяржаўнага кіравання, агенцтвы і іншыя зацікаўленыя бакі галіны электроннага гандлю. Сярод апошніх мерапрыемстваў, якія ўдалося арганізаваць дзякуючы нэтворкінгу, былі Дні лічбавага транспарту (ДЛТ), наведванне еўрапейскіх аб’ектаў, дзе выкарыстоўваюцца рашэнні SEED і eDelivery, і іншыя.
Мэтай EU4Digital з’яўляецца падтрымка гарманізацыі электроннага гандлю, а менавіта каб ён стаў беспапяровым, аўтаматычным і ўсеагульным паміж прадпрыемствамі і ўладамі розных краін (у тым, што датычыцца працэсу гандлю, камунікацыі, заканадаўства і норм). Каб ажыццявіць гэты сцэнарый, EU4Digital спрашчае аналіз і вызначэнне праблем, звязвае партнёраў, тэсціруе рашэнні і дае рэкамендацыі.
Мы можам спадзявацца на наступны найлепшы сцэнарый для будучыні гандлю:
Прадпрыемства ў Стакгольме, Швецыя толькі што пагадзілася на правядзенне гандлёвай аперацыі з прадпрыемствам у Адэсе, Украіна. Прадстаўнікі двух прадпрыемстваў упершыню сустрэліся на мерапрыемстве па электроннаму гандлю, арганізаваным EU4Digital. Тавары былі выбраны праз анлайн-платформу электроннай камерцыі, а абмен дакументамі і іх падпісанне ажыццяўлялася праз камп’ютарныя сеткі. Падпісанне дагавораў і аплата рахункаў-фактур ажыццявіліся без выкарыстання паперы. Праца з дакументамі была хуткай і простай, таму што заканадаўчыя і тэхнічныя нормы былі ўзгоднены. Гэта значыць, што не было дадатковых дакументаў, аб якіх прадпрыемствы не ведалі ці да працы з якімі яны не былі звыклыя.
Прадпрыемствы пагадніліся пагрузіць набытыя тавары ў Швецыі (краіне адпраўлення), перавезці іх марскім транспартам па Балтыйскаму мору, па прыбыццю ў порт Клайпеды, Літва (транзітная краіна) пагрузіць іх на грузавік, які даставіць набытыя тавары ў Адэсу, Украіна (краіна назначэння).
Пры пагрузцы тавараў у Швецыі прадпрыемства адправіла мытныя дакументы ў электронным фармаце. Гэта было зроблена да таго, як тавары прыбылі на граніцу. Мытны орган змог праверыць дакументы загадзя і ажыццявіць ацэнку рызыкі. Мытным органам у Швецыі, іншых транзітных краінах і ў краіне назначэння было лёгка супрацоўнічаць, таму што сістэмы апрацоўкі дадзеных (напрыклад, неабходныя дакументы, фарматы) і камунікацыі былі ўзгоднены. Гэта дазваляе зрабіць мытныя аперацыі хуткімі і надзейнымі. У працэсе ажыццяўлення транспартнай аперацыі не можа адбыцца нічога незаконнага без ведама мытнай службы.
Тавары былі адпраўлены са Швецыі марскім транспартам. Аднак пераход на сухапутны транспарт адбыўся хутка і лёгка па прыбыццю ў літоўскі порт. Прычынай таму служыць Лічбавы транспартны калідор ад Балтыйскага да Чорнага мора. Для гандлёвых партнёраў гэта значыла, што абмен дакументамі адбыўся імгненна, таму і працэсы праверкі і супастаўлення інфармацыі таксама прайшлі хутка.
Калі грузавік прыбыў на граніцу, ён без затрымак змог працягнуць свой шлях. Так як мытныя пытанні былі ўрэгуляваны ў самым пачатку, мытныя органы толькі праверылі, каб тавары былі запячатаныя. Грузавік паехаў далей.
Нарэшце грузавік прыбыў у Адэсу, Украіна. Тавары былі распячатаны і правераны. Пацвярджэнне паспяховай электроннай дастаўкі было зроблена ў электронным фармаце, каб шведскае прадпрыемства магло лёгка адсачыць дастаўку.
Дзве кампаніі спадзяюцца на далейшае супрацоўніцтва.
Інавацыі ў галіне ІКТ з’яўляюцца рухаючай сілай сацыяльна-эканамічных змен. ІКТ забяспечваюць краіны інструментамі для перабудовы і глабалізацыі іх эканомік, для больш хуткага эканамічнага росту, стварэння новых працоўных месцаў, павышэння ўзроўню жыцця і скарачэння няроўнасці. У ЕС сектар ІКТ займае вельмі значнае месца і хутка развіваецца: з 2012 па 2017 год дададзеная вартасць паслуг ІКТ вырасла на 18,3%, а дададзеная вартасць вытворчасці ў галіне ІКТ вырасла на 22,5%. У 2017 годзе ў ЕС дададзеная вартасць сектара ІКТ склала 3,6% ВУП, а гэтая сфера зараз з’яўляецца адной з самых эфектыўных у эканоміцы ЕС: у 2017 відавочная прадукцыйнасць працы у галіне ІКТ была на 65,2% вышэй за тую, якая была зарэгістравана для нефінансавага сектару эканомікі ў цэлым, што склала 117 600 еўра на душу насельніцтва ў Бельгіі і каля 100 000 еўра ў Фінляндыі і Францыі. Аднак найбуйнейшы эфект ад ІКТ – гэта тое, што гэта адзін з нямногіх сектараў, які забяспечвае стварэнне тэхналогій шырокага прымянення, якія павялічваюць прадукцыйнасць і дададзеную вартасць традыцыйных сектараў эканомікі, дзякуючы лічбавізацыі і лічбавай трансфармацыі.
У краінах рэгіёна Усходняга суседства таксама быў адзначаны рост сектара ІКТ: доля экспарту паслуг ІКТ у 20017 годзе склала каля 5% ад агульнага экспарту і каля 19% ад экспарту паслуг у Беларусі і ва Украіне. У рэгіёне нараджаецца шмат інавацыйных ідэй, і некаторыя рашэнні ўжо набылі сусветную значнасць. Аднак інавацыйная экасістэма ў гэтых краінах, якая мае высокі патэнцыял для ўнясення ўкладу ў развіццё іншых сектараў эканомікі, адстае ад экасістэмы ЕС. Калі ў ЕС існуе 80 бізнес-інкубатараў і 150 акселератараў, то ў краінах Усходняга партнёрства «Даследаванне інавацый у галіне ІКТ» налічыла толькі 42 інкубатары і 19 акселератараў.
Развіццё пры дапамозе ІКТ у рэгіёне павінна прадугледжваць больш каардынаваныя намаганні, каб справіцца з нястачай падтрымкі ад дзяржаўных экасістэм ІКТ. Гэта з’яўляецца неабходным для эфектыўнага выкарыстання ІКТ для працяглага эканамічнага развіцця. Неабходна даць новы стымул для пашырэння пачатковага і венчурнага фінансавання, праграм акселерацыі, дзейнасці па ўсталяванню кантактаў і аб’яднання ў кластары, каб адказаць на патрэбнасці ў пэўных кампетеэнцыях і навыках для працы на глабальных рынках. Гэтыя элементы з’яўляюцца істотнымі для ўзмацнення і ўстойлівасці сектара ІКТ. Празмерная ўвага да інавацыйных экасістэм вядзе да ўцечкі мазгоў з краін Усходняга партнёрства ў краіны з лепш развітай экасістэмай ІКТ. EU4Digital імкнецца ўнесці ўклад у ўзмацненне такіх экасістэм для забеспячэння росту кампаній у рэгіёне, іх укладу ў ВУП, павышэння долі экспарту і колькасці працоўных месцаў.
Для развіцця інавацый у галіне ІКТ EU4Digital ажыццяўляе дзейнасць па пяці напрамках:
Для росквіту інавацый неабходны спрыяльныя ўмовы. Гэта ўключае доступ да ведаў, устойлівае да рызыкі фінансаванне і права на памылку. Прадпрымальнікі часта сцвярджаюць, што ім не патрэбна дзяржаўная падтрымка і што яны хочуць толькі таго, каб ўрад не перашкаджаў ім і даў ім магчымасць займацца інавацыям.
Стварэнне спрыяльнага для інавацый асяроддзя, аднак, патрабуе некаторых крокаў ад асоб, якія вызначаюць палітыку. Неабходна адрэгуляваць палітыку ў тых сферах, дзе назіраюцца правалы рынку, у прыватнасці, на стадыях ажыццяўлення фундаментальнага і прыкладнога даследавання ў навукаёмістых сферах, якія служаць крыніцамі перадавога вопыту для інавацыйных кампаній.
Неабходна стварыць базу для аперацый па збору сродкаў, патрэбнасцей бізнес-анёлаў і венчурных капіталаў, якая бы абараняла як інвестараў, так і стартапы. Рэгулятарныя пясочніцы (кантраляванае асяроддзе, дзе могуць ажыццяўляцца інавацыі ў галіне фінансавых тэхналогій з прэдастаўленнем гарантый для кіравання рызыкай і якое дазваляе гульцам праводзіць эксперыменты з інавацыйнымі фінансавымі прадуктамі і паслугамі) ствараюцца для праверкі таго, як новыя тэхналогіі, як, напрыклад, блокчэйн і беспілотныя транспартныя сродкі, могуць выкарыстоўвацца для задавальнення патрэбнасцей кліента без пагрозы рызыкі. Для абароны правоў інтэлектуальнай уласнасці неабходна інстытуцыянальная база, гарманізаваная з сусветнай сістэмай.
Узгадненне асноўных умоў і засваенне перадавога вопыту ЕС, інструментаў і падыходаў да рэгулявання дазволяць прадпрыемствам з краін рэгіёна Усходняга суседства і з краін ЕС распрацаваць падобныя правілы і будуць садзейнічаць патоку рызыкоўных інвестыцый з Еўропы ў краіны Усходняга партнёрства.
Ініцыятыва ў галіне лічбавых інавацый і скейлапаў (DISC) першапачаткова была запушчана ў Цэнтральнай, Усходняй і Паўднёвай Еўропе і імкнецца пераадолець разрыў у інвестыцыях у галіне лічбавых інавацый і падтрымаць пашырэнне лічбавых стартапаў у рэгіёне.
На аснове гэтага падыходу Еўрапейская камісія імкнецца вымераць патрэбнасць і магчымасці для ўкаранення падобнай ініцыятывы ў краінах Усходняга партнёрства. Каб гэтага дасягнуць, ініцыятыва EU4Digital запусціла новае мерапрыемства - «Аналіз рынку для Ініцыятывы ў галіне лічбавых інавацый і скейлапаў (DISC) у краінах Усходняга партнёрства».
Аналіз рынку дапаможа Еўрапейскай камісіі зразумець інвестыцыйны разрыў і паслужыць асновай для разгляду магчымага ўкаранення ініцыятывы, падобнай DISC (спецыяльны механізм фінансавай падтрымкі ЕС), у краінах Усходняга партнёрства для падтрымкі мясцовых высокатэхналагічных стартапаў і скейлапаў, іх доступу да фінансавання і іх развіцця ў рэгіёне.
ЕС стварыў некалькі анлайн-сетак і платформ для такіх гульцоў экасістэмы інавацый у галіне ІКТ, як стартапы, акселератары, венчурныя кампаніі і г.д. Яны дазваляюць усталёўваць сувязі паміж кампаніямі і арганізацыямі ў розных краінах-членах ЕС для абмену кантактамі, ідэямі і прыняцця ўдзелу ў сумесных ініцыятывах і мерапрыемствах.
Пашырэнне гэтых анлайн-сетак і платформаў на краіны Усходняга партнёрства дазволіць адпаведным зацікаўленым бакам з шасці краін-партнёраў далучыцца да больш шырокай экасістэмы інавацый у галіне ІКТ і стартапаў ЕС. Прадпрыемствы і арганізацыі з краін рэгіёна Усходняга суседства змогуць лягчэй знаходзіць адпаведных партнёраў у ЕС, а таксама інвестыцыі, паслугі і кампаньёнаў, што будзе спрыяць развіццю экасістэмы інавацый у галіне ІКТ і стартапаў у абодвух рэгіёнах.
Агульныя навучальныя праграмы прызначаны для галоўных груп зацікаўленых бакоў экасістэмы ў краінах Усходняга партнёрства:
Навучальныя праграмы прадугледжваюць разнастайныя модулі для мэтавых груп, накіраваных на задавальненне іх пэўных патрэбнасцей. Мэтай кожнага модулю з’яўляецца навучанне зацікаўленых бакоў таму, як найбольш эфектыўна выкарыстоўваць існуючыя сеткі і інфраструктуры ІКТ, а таксама новыя тэхналогіі і прыкладанні, якія набіраюць папулярнасць.
Праца над стварэннем навучальных праграм у значнай ступені будуецца на «Даследаванні інавацый у галіне ІКТ», якое вызначыла разрывы ў навыках і ведах у кожнай з краін Усходняга партнёрства. Гэтыя напрамкі дзейнасці будуць служыць асновай для распрацоўкі модуляў для кожнай мэтавай групы зацікаўленых бакоў.
Па завяршэнні гэтай дзейнасці EU4Digital забяспечыць зацікаўленым бакам доступ да падрабязнай анлайн-карты курсаў, якія ўваходзяць у агульныя навучальныя праграмы і будуць выкладацца на сусветна прызнаных платформах электроннага навучання, дапамагаючы зацікаўленым бакам развіваць абавязковыя навыкі і разуменне, неабходныя для пераходу да інавацыйнага падыходу да іх дзейнасці, накіраванага на павелічэнне дададзенай вартасці.
Сусветная арганізацыя аховы здароўя вызначае электронную ахову здароўя проста як «выкарыстанне інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій (ІКТ) для аховы здароўя». Прафесіяналы ў галіне аховы здароўя канешне не могуць быць замененыя тэхналогіямі ў бліжэйшай будучыні, аднак выкарыстанне інфармацыйных тэхналогій можа дапамагчы ўрачам у іх штодзённай працы.
Мэтай электроннай аховы здароўя з’яўляецца забеспячэнне доступу да інфармацыі аб здароўі пацыента ў неабходны час і ў адпаведным месцы, што такім чынам дазволіць забяспечыць безупыннасць і якасць медыцынскіх паслуг і атрыманне лепшых вынікаў.
Напрыклад, сістэмы электроннай аховы здароўя дазваляюць:
Прасцей кажучы, электронная ахова здароўя прапануе новыя спосабы аказання медыцынскіх паслуг, што палягчае супрацоўніцтва паміж рознымі медыцынскімі ўстановамі і дазваляе абменьвацца важнай інфармацыяй і ўзаемадзейнічаць з пацыентамі ў новым фармаце.
У аснове гэтага ляжыць Электронная медыцынская картка (ЭМК), якая мае вялікае значэнне, таму што на ёй захоўваецца інфармацыя аб атрыманай медыцынскай дапамозе, а таксама дадзеныя розных медыцынскіх устаноў, што дазваляе кожнаму пацыенту мець адзіную ЭМК, даступную праз функцыянальна сумяшчальныя сэрвісы ЭМК.
Такім чынам, рашэнні ў галіне электроннай аховы здароўя з’яўляюцца вельмі карыснымі, таму што дазваляюць абменьвацца электроннымі дакументамі, што эканоміць час медыцынскіх работнікаў і пацыентаў, дапамагае пазбегнуць паўтарэння медыцынскіх працэдур дзякуючы магчымасці стварэння і захоўвання інфармацыі, а таксама абмену ёю. Магчымасць праводзіць аналіз даступных медыцынскіх дадзеных спрыяе інавацыям, звяртаючы ўвагу на будучыя праблемы, што дапамагае палітыцы па прафілактыцы захворванняў. Сістэма таксама павышае празрыстасць, таму што ўсе дадзеныя аб медыцынскіх працэдурах запісваюцца, і ажыццяўляецца кантроль бяспекі, каб гарантаваць выкананне адпаведных працэсаў.
ЕС сутыкаецца з мноствам аднолькавых агульных праблем медыцыны, што і краіны Усходняга партнёрства, напрыклад, старэннем насельніцтва, якое выклікае такую ж неабходнасць аптымізацыі і мадэрнізацыі медыцынскіх паслуг. Еўрапейская камісія стварыла Адзіны лічбавы рынак у якасці аднаго са сваіх прыярытэтных напрамкаў дзейнасці, і лічбавыя медыцынскія паслугі з'яўляюцца часткай гэтай стратэгіі. ЕС ужо прыняў заканадаўчыя меры адносна медыцынскага абсталявання, абароны дадзеных, лічбавай ідэнтыфікацыі і інфармацыйнай бяспечнасці, што стварае вельмі добрае асяроддзе для паслуг электроннай аховы здароўя. Многія краіны ЕС хутка прынялі стратэгіі ў галіне электроннай аховы здароўя, што прывяло да палітычнай свядомасці і паскоранага і старанна спланаванага развіцця паслуг электроннай аховы здароўя, а краіны Усходняга партнёрства прасунуліся ў ажыццяўленні мноства індывідуальных, аднак менш скаардынаваных, праектаў у галіне электроннай аховы здароўя.
Акрамая таго, ЕС стандартызаваў вызначэнні паслуг электроннага рэцэпту і медыцынскага дасье пацыента, каб забяспечыць іх выкарыстанне ў тэставым рэжыме паміж краінамі-членамі. У ЕС зараз назіраецца тэндэнцыя руху да падрыхтоўкі інфраструктуры электроннай аховы здароўя да ініцыятыў, звязаных са штучным інтэлектам, геномнымі дадзенымі і персаналізаванай медыцынай.
EU4Digital працуе над аналізам кіравання дадзенымі аб стане здароўя ў краінах Усходняга партнёрства і над распрацоўкай кіраўніцтва, каб магчымасці абмену і кіравання медыцынскай інфармацыяй адпавядалі перадавому вопыту ЕС і рэаліям жыцця ў краінах Усходняга партнёрства. У ідэале гэта значыць, што дадзеныя, якія адпавядаюць аднолькавым нормам, могуць быць выкарыстаныя рознымі арганізацыямі, зацікаўленымі бакамі і нават за мяжой, што вельмі важна для аказання больш якаснай дапамогі пацыентам, незалежна ад іх месцазнаходжання.
Адной з задач у галіне электроннай аховы здароўя, якімі займаецца EU4Digital, з’яўляецца стварэнне анлайн-платформы для супрацоўніцтва, якая дазволіць зацікаўленым бакам з краін Усходняга партнёрства абменьвацца перадавым вопытам сваіх краін у галіне электроннай аховы здароўя і супрацоўнічаць для далейшага развіцця. Мэтай з’яўляецца распаўсюджванне вядучых практык і стварэнне спецыяльнага месца, дзе можна знайсці інфармацыю па электроннай ахове здароўя, адукацыйныя матэрыялы, а таксама звязацца з галоўнымі экспертамі ў галіне.
Акрамя таго, EU4Digital імкнецца спрыяць удзелу краін Усходняга партнёрства ў ініцыятывах ЕС, каб садзейнічаць камунікацыі, інавацыям і прымяненню новых рашэнняў, асабліва тых, што датычацца даглядання старэйшага насельніцтва, уключаючы паслугі дыстанцыйнай медыцынскай кансультацыі, аналіз дадзеных для лепшай дыягностыкі, тэхналогіі «Разумнага дома», сацыяльныя праграмы і праграмы мерапрыемстваў.
EU4Digital таксама імкнецца спрыяць удзелу ўсходніх краін-партнёраў у Еўрапейскім партнёрстве па інавацыях у галіне актыўнай старасці і здаровага старэння (EIP on AHA), якое валодае архівам станоўчых практык, ужытых у краінах Еўропы, якія датычацца многіх задач, упамянутых вышэй.
Функцыянальная сумяшчальнасць – гэта здольнасць розных сістэм, арганізацый ці краін абменьвацца медыцынскай інфармацыяй і разумна яе выкарыстоўваць. Гэта значыць, што ўдзельнікі павінны правільна разумець і тлумачыць атрыманую інфармацыю, што па сутнасці азначае выкарыстанне аднолькавых стандартаў і працэсаў для аказання электронных медыцынскіх паслуг.
Функцыянальная сумяшчальнасць мае асаблівае значэнне для медыцынскай сферы, так як гэтая галіна неаднародная і комплексная, у яе ўцягнуты разнастайныя дзеячы ад пастаўшчыкоў медыцынскіх паслуг да комплексных груп пацыентаў, якія наведваюць некалькі медыцынскіх устаноў і могуць быць зарэгістраваныя ў іх. Акрамя таго, так як нацыянальныя ўрады часта прэдастаўляюць цэлы шэраг дзяржаўных паслуг, кожная сістэма аховы здароўя часта складаецца са своеасаблівай сумесі прыватных і дзяржаўных паслуг, якія часта не вельмі добра ўзаемазвязаны. Медыцынская ўстанова можа прапаноўваць канкрэтны тып паслуг, і такім чынам яна мае справу з падгрупай пацыентаў і іх інфармацыяй, што патрабуе добра распрацаванай функцыянальнай сумяшчальнасці паміж рознымі установамі, каб абменьвацца агульнай інфармацыяй аб пацыенце. У міжнародным і еўрапейскім медыцынскім супольніцтве існуюць іншыя праблемы, у выніку якіх супрацоўніцтву перашкаджае розніца ў тэрміналогіі, якая выкарыстоўваецца ў галіне электроннай аховы здароўя, і рознае тлумачэнне адных і тых жа паняццяў, што не дазваляе развіваць эфектыўнае трансгранічнае супрацоўніцтва.
Адсутнасць функцыянальнай сумяшчальнасці вядзе да разнастайных праблем, з якімі сутыкаюцца грамадзяне, калі спрабуюць атрымаць доступ да медыцынскіх паслуг у розных установах і краінах. Таму развіццё функцыянальнай сумяшчальнасці дапаможа паправіць здароўе кожнага грамадзяніна ў краінах Усходняга партнёрства. Наша ідэя складаецца ў тым, што праз 10 гадоў, калі пацыенту з краіны А патрэбна неадкладная медыцынская дапамога ў краіне Б, медыцынскія ўстановы будуць мець імгненны доступ да інфармацыі аб індывідуальнай непераноснасці ці алергіі на лекі ў пацыента. Гэта агульная інфармацыя аб стане здароўя мае вельмі важнае значэнне пры прыняцці жыццёва важных рашэнняў, характэрных для медыцынскай сферы.
Платформа для супрацоўніцтва ў галіне электроннай аховы здароўя – гэта новы канал для рэгіянальнага супрацоўніцтва паміж экспертамі ў дадзенай галіне ў краінах Усходняга партнёрства. Нават калі платформа не будзе даступная для шырокай публікі, яна будзе служыць месцам, дзе прафесіяналы з усходніх краін-партнёраў змогуць працаваць разам, каб аб’яднаць намаганні ў распрацоўцы агульнага кіраўніцтва ў галіне электроннай аховы здароўя і ў будучыні таксама і паслуг. Гэта платформа будзе спрыяць развіццю міжнароднай электроннай аховы здароўя і ініцыятывам па гарманізацыі ў рэгіёне.
Платформа будзе змяшчаць такія функцыі, як кіраванне календаром сустрэч, вядзенне праектаў, планаванне і іншыя. Для яе стварэння будзе выкарыстоўвацца форма партала з воблачным сховішчам дакументаў і інструментамі для сумеснай працы, а таксама бяскодавым стварэннем старонкі ў межах асобных валасцей карыстальніка для розных груп.
Гэта платформа будзе спрыяць абмену ведамі паміж экспертамі ў працэсе ажыццяўлення ініцыятыў у іх краінах. Гэта дазволіць паскорыць распрацоўку і правядзенне рэформаў у рэгіёне, дзякуючы засяроджванню ўвагі на прыкладах лепшай дзейнасці і магчымасці пазбегнуць памылак, зробленых суседнімі краінамі.
Усходнія краіны-партнёры заклікаюцца да ўдзелу ў Еўрапейскім партнёрстве па інавацыях у галіне актыўнай старасці і здаровага старэння (EIP on AHA), якое кіруецца Еўрапейскай камісіяй. Праграма мае шмат узроўняў для ўзаемадзеяння, ад прагляду інфармацыйных артыкулаў аб інавацыях у галіне электроннай аховы здароўя да наведвання мерапрыемстваў і больш актыўных роляў, як, напрыклад, удзел у праграмах ініцыятыўных груп і інфармацыйных сайтах.
Удзел у партнёрстве EIP on AHA спрыяе абмену інфармацыяй і ўсталяванню дзелавых сувязей. Гэта значыць, што, напрыклад, член праграмы інфармацыйных сайтаў зможа атрымаць інфармацыю аб рашэнні, выкарыстаным краінай-членам ЕС, і праз праграму прымяніць гэтае рашэнне ў сваім рэгіёне ці наадварот.
Так як існуе шмат узроўняў для ўдзелу, далучыцца зможа кожны, ад простых грамадзян да арганізацый, у тым ліку дзяржаўных устаноў, прыватных кампаній, даследчых устаноў і сацыяльных арганізацый.
Сістэму электроннай аховы здароўя будучыні можна ўявіць як сістэму з неразрыўнай мабільнасцю пацыентаў ад адной медыцынскай установы да другой, з адной краіны ў другую, а таксама з безупыннасцю аказання медыцынскіх паслуг і прыняццем рашэнняў на аснове існуючай інфармацыі для дасягнення лепшых вынікаў лячэння. Трансгранічная інфраструктура электроннай аховы здароўя дазволіць кожнаму грамадзяніну, які вандруе за мяжу, атрымліваць прапісаныя лякарствы ў мясцовых аптэках. Магчымасць падзяліцца медыцынскімі дасье пацыентаў дапаможа ўрачам зразумець медыцынскую гісторыю і пазбегнуць памылак пры прапісванні лякарстваў. Акрамя таго, рост папулярнасці індустрыі медыцынскага турызму дасць грамадзянам магчымасць атрымліваць больш якасную медыцынскую дапамогу і скараціць яе кошт.
Каманда па электроннай ахове здароўя EU4Digital імкнецца распрацаваць стандарты і кіраванні для падтрымкі развіцця трансгранічных медыцынскіх паслуг у ўсходніх краінах-партнёрах, што магчыма толькі па дасягненні агульнага разумення і садзейнічання. Каб гэтага дамагчыся, каманда правяла аналіз цяперашняга становішча электроннай аховы здароўя ў краінах Усходняга партнёрства і вызначыла задачы і прыярытэтныя напрамкі развіцця для кожнай краіны. Набор інструкцый будзе служыць асновай для ажыццяўлення ў рэгіёне такіх трансгранічных паслуг, як электронны рэцэпт і медыцынскае дасье пацыента.
Мы вызначылі чатыры напрамкі развіцця ў рэгіёне, якія, на наш погляд, з’яўляюцца галоўнымі перадумовамі для далейшай дзейнасці і станоўчых змяненняў у галіне электроннай аховы здароўя ў будучыні:
EU4Digital дапамагае вырашаць задачы ў галіне тэлекамунікацый, якія датычацца міжнароднага роўмінгу і магчымых дамоўленасцей наконт стварэння агульнай міжнароднай роўмінгавай прасторы сярод шасці краін Усходняга партнёрства, узмацнення незалежнасці дзяржаўных рэгулятыўных органаў і вызвалення паласы частот 700 МГц для будучага выкарыстання, у тым ліку і для 5G.
Не, рэгіянальнае пагадненне аб роўмінгу забяспечыць значнае зніжэнне існуючых цэн на паслугі роўмінгу сярод шасці краін Усходняга партнёрства. Гэта дазволіць карыстальнікам мабільнай сувязі ў роўмінгу атрымліваць гэтую паслугу па больш прывабнай цане ў краінах Усходняга партнёрства. У адпаведнасці з апошнімі дадзенымі Даследавання роўмінгу (2019), праведзенага EU4Digital, чакаецца, што сярэдняя цана знізіцца больш чым на 80%.
Так, рэгіянальнае пагадненне аб роўмінгу будзе заключана паміж шасцю краінамі Усходняга партнёрства. Аднак міністры ЕС і краін Усходняга партнёрства пагадніліся даследаваць магчымасць стварэння агульнай міжнароднай роўмінгавай прасторы, а таксама правесці мэтазгоднае з эканамічнага пункту гледжання зніжэнне роўмінгавых тарыфаў паміж краінамі Усходняга партнёрства і краінамі-членамі ЕС.
Чакаецца, што Рэгіянальнае пагадненне аб роўмінгу будзе падпісанае восенню 2021 года і ўступіць у законную сілу ў 2022 годзе. Яно будзе прадугледжваць пераходны перыяд не карацейшы за шэсць месяцаў. Гэты пераходны перыяд неабходны для краін Усходняга партнёрства, каб выканаць патрабаванні пагаднення аб роўмінгу, а таксама для таго, каб даць мабільным аператарам час для прыстасавання.
Лепшае пакрыццё мабільных сетак, у тым ліку і 5G. Адзін з напрамкаў дзейнасці EU4Digital у галіне тэлекамунікацый датычыцца вызвалення паласы частот 700 МГц з мэтай распрацоўкі і ўкаранення каардынаванага падыходу для пераходу да выкарыстання паласы 700 МГц у шасці краінах Усходняга партнёрства ў адпаведнасці з унутранымі намаганнямі і планамі ЕС. Гэтыя намаганні ўключаюць перамяшчэнне наземных тэлевізійных сетак з паласы 700 МГц і выкарыстанне гэтай паласы для сетак бесправадных шырокапалосных электронных камунікацый і ў прыватнасці 5G.
Змена паласы ў краінах Усходняга партнёрства ў рамках планаў ЕС дапаможа пазбегнуць крытычных перашкод у мабільных сетках як у краінах Усходняга партнёрства, так і ў ЕС. Гэта таксама можа зрабіць больш зручным укараненне 5G у будучыні, а менавіта скараціць кошт, дзякуючы выкарыстанню меншай колькасці базавых станцый, палепшыць пакрыццё ў сельскай мясцовасці і знізіць рознічныя цэны, дзякуючы зніжэнню кошту разгортвання сеткі.
Нацыянальныя рэгулятыўныя органы (НРО) – гэта структуры, якія падпарадкоўваюцца дзяржаўнаму праву і надзяляюцца рэгулятыўнымі функцыямі ў галіне электронных камунікацый. Гэтыя органы дзяржаўнай улады забяспечваюць баланс паміж павышэннем эфектыўнай канкурэнцыі, інвестыцыямі і інтарэсамі спажыўцоў і развіццём рынкаў з улікам электронных камунікацый, паслуг і сетак. Такім чынам рэгулятыўныя органы павінны быць аддзелены з пункту погляду закона і функцыянальна ад іншых органаў улады, каб пазбегнуць неправамернага уплыву, таму што незалежнасць і аб’ектыўнае прыняцце рашэнняў з’яўляюцца важнымі элементамі наладжаных агульных рэгулятыўных структур.
Ініцыятыва EU4Digital спрыяе ўзмацненню незалежнасці НРО у краінах Усходняга партнёрства з канчатковай мэтай стварэння незалежных Нацыянальных рэгулятыўных органаў электронных камунікацый па меншай меры ў пяці краінах Усходняга партнёрства.
Давер з’яўляецца найважнейшай умовай інавацый і супрацоўніцтва. У лічбавай сферы гэта паняцце датычыцца фарміравання даверу паміж людзьмі. У гэтым кантэксце важную ролю грае кібербяспека, але мець інструменты і тэхналогіі, што дазваляюць сфарміраваць давер, гэтак жа важна, як і мець магчымасць карыстацца гэтымі інструментамі бяспечным спосабам.
Паслугі лічбавага даверу і электроннага пасведчання асобы дапамагаюць сучасным грамадствам паскорыць сацыяльныя і дзелавыя ўзаемадзеянні і дабіцца даверу паміж рознымі рэгіёнамі, дапамагаючы грамадзянам і кампаніям атрымліваць выгаду і адначасова зніжаць выдаткі, а таксама працаваць у поўнасцю электронным і беспапяровым асяроддзі.
Паслугі электронных подпісаў і пасведчання асобы з’яўляюцца двума асноўнымі рашэннямі, якія паскараюць лічбавыя ўзаемадзеянні паміж удзельнікамі, напрыклад,
калі для доступу да дзяржаўных паслуг ці падпісання кантрактаў патрабуецца пацвердзіць асобу.
У межах праекта EU4Digital лічбавы давер і кібербяспека з’яўляюцца важнымі асноватворнымі ўмовамі, таму што яны дазваляюць усім іншым кампанентам лічбавай эканомікі і грамадства эфектыўна функцыянаваць найбольш бяспечным спосабам.
Ва Усходніх краінах-партнёрах існуе моцная тэхналагічная база для развіцця паслуг лічбавага даверу, але каб дамагчыся ўзаемнага прызнання паслуг даверу, шмат чаго яшчэ мае быць зроблена. Забеспячэнне трансгранічнага ўзаемнага прызнання паслуг даверу паміж Усходнімі краінамі-партнёрамі і дзяржавамі-членамі ЕС патрабуе пэўных намаганняў. Неабходна, каб рэгуляванне, аўдыт і ацэнка якасці адпавядалі патрабаванням Рэгламенту аб электроннай ідэнтыфікацыі, аўтэнтыфікацыі і паслугах даверу (eIDAS), а метады працы, што датычацца канфідэнцыяльнасці даных і іх абароны, адпавядалі Агульнаму рэгламенту па абароне даных (GDPR), а таксама прадстаўленням аб даверы.
Галоўнымі задачамі праекта EU4Digital у сферы даверу і бяспекі з’яўляюцца выяўленне магчымых неадпаведнасцей, што перашкаджаюць трансгранічнаму ўзаемнаму прызнанню паслуг даверу, а таксама прапанаванне практычнага плана дзеянняў і дапамогі ў вырашэнні гэтых праблем. Праект EU4Digital завяршыў ацэнку развіцця паслуг даверу і электроннай ідэнтыфікацыі ў кожнай з Усходніх краін-партнёраў. На аснове гэтай ацэнкі і ведаў, набытых падчас пілотных праектаў электронных подпісаў, EU4Digital распрацаваў планы дзеянняў па дасягненні трансгранічнага ўзаемнага прызнання для кожнай з краін, узяўшы за аснову метады, вызначаныя eIDAS, і даведнік па дасягненні пагаднення аб узаемным прызнанні. Гэтыя рэкамендацыі прадастаўляюцца дзеля таго, каб дапамагчы краінам дасягнуць наступнага ўзроўню гатоўнасці да трансгранічнага ўзаемнага прызнання.
EU4Digital ажыццявіў тэхнічна эфектыўныя трансгранічныя пілотныя праекты электронных подпісаў паміж Украінай, Малдовай і Эстоніяй. Каб гэтага дасягнуць, краіны-ўдзельніцы пілотных праектаў павінны былі дамовіцца аб агульных прынцыпах і фарматах, і ў тым ліку аб такіх кампанентах, як дадаванне меткі часу, механізмы пацвярджэння і праверка статусу сертыфіката. На першы погляд можа здацца, што агульныя прынцыпы вельмі простыя, але на самой справе тэхнічнае выкананне патрабавала складаных узгодненых дзеянняў ад мноства зацікаўленых бакоў, каб рашэнне для стварэння электронных подпісаў было тэхнічна эфектыўным і сумяшчальным паміж рознымі краінамі.
Пілотны праект электронных подпісаў таксама дапамог вызначыць наяўныя нарматыўныя і тэхнічныя неадпаведнасці і перашкоды, дазволіўшы нам распрацаваць практычныя рэкамендацыі для краін-удзельніц пілотных праектаў. З гэтага пункту гледжання пілотныя праекты залажылі падмурак для далейшай гарманізацыі сфер электроннай ідэнтыфікацыі і паслуг даверу паміж краінамі УП і ЕС. Больш таго, цяпер усе Усходнія партнёры маюць доступ да агульных метадаў і рэкамендацый і могуць ужываць іх у сваіх краінах.
Аналіз дзяржаўнага рэгулявання, палітыкі і мер бяспекі, што існуюць ва Усходніх краінах-партнёрах, дазволіў нам вызначыць асноўныя праблемы кібербяспекі ў рэгіёне, а менавіта:
У межах праекта EU4Digital быў вызначаны і падрыхтаваны набор перадавых метадаў працы і рэкамендацый у галіне кібербяспекі для дзяржаўных органаў улады і прадстаўлены ў форме Кіраўніцтва па кібербяспецы. Гэта кіраўніцтва змяшчае рэкамендацыі аб тым, як працягваць узмацняць кібербяспеку, а таксама эфектыўныя метады распрацоўкі, укаранення, ацэнкі і падтрымання мер кібербяспекі. Гэта дапаможа стварыць больш моцную і ўстойлівую кіберпрастору паміж краінамі-партнёрамі і знізіць рызыкі парушэнняў і збояў у сеткавых інфармацыйных сістэмах.
Акрамя таго, падрабязны агляд сітуацыі з кібербяспекай у кожнай Усходняй краіне- партнёры – стану спраў, асноўных праблем і далейшых дзеянняў, прадстаўленых у дакладах па асобных краінах, – зробіць унёсак у праграму «EU4Digital: павышэнне кіберустойлівасці ў краінах Усходняга партнёрства».
Усё больш дзяржаўных паслуг становіцца даступна анлайн, але яны рэдка поўнасцю даступныя для бесперашкоднага ажыццяўлення міжнародных аперацый. Калі размова ідзе пра сумяшчальныя трансгранічныя электронныя паслугі, разумеецца, што прадстаўнікі ўрадаў і прадпрыемстваў, а таксама грамадзяне могуць атрымаць поўны доступ да электронных паслуг, здольныя зразумець асноўныя правілы і патрабаванні, могуць пацвердзіць сваю асобу, завяршыць міжнародныя плацяжы, падпісаць дакументы і паставіць на іх пячаць у электронным выглядзе, а таксама прадаставіць электронны доказ ад органаў улады. У ЕС адзінае лічбавае акно спросціць анлайн- доступ да інфармацыі, адміністрацыйных працэдур і службаў дапамогі.
Каб Усходнія краіны-партнёры былі лепш падрыхтаваныя да прадастаўлення трансгранічных электронных паслуг, праект EU4Digital распрацаваў стандарты ацэнкі гатоўнасці Усходніх краін-партнёраў да прадастаўлення трансгранічных электронных паслуг, сярод якіх:
На аснове гэтай ацэнкі праект EU4Digital распрацуе стандарты сумяшчальнасці трансгранічных электронных паслуг, якія будуць змяшчаць кіраўніцтва і практычныя рэкамендацыі для Усходніх краін-партнёраў. Гэта дазволіць знайсці гарманізаваны падыход да распрацоўкі сумяшчальных трансгранічных электронных паслуг на дзяржаўным узроўні. Гэты працэс будзе паскарацца дзякуючы лічбавым інструментам.
Традыцыйна, развіваючы электроннае кіраванне, краіны асноўную ўвагу, сілы і рэсурсы звяртаюць на лічбавізацыю інтэрфейсу аперацый у грамадскай сферы. Гэта найбольш прыметныя для шырокай публікі рашэнні, якія даюць хуткі вынік. Да іх адносяцца паслугі і парталы. Такі фрагментарны падыход не дазваляе звярнуць дастаткова ўвагі на асновы лічбавага ўрада, а менавіта на лічбавізацыю даных, сумяшчальнасць, электроннае пасведчанне асобы, доступ, заканадаўства, кіраванне і ўзгадненне стандартаў як на дзяржаўным, так і на міжнародным узроўні. Гэты разрознены падыход можа зрабіць тэхнічнае абслугоўванне інтэрфейсу (напрыклад, паслуг і парталаў) і кіраванне ім вельмі складаным і дарагім, у той час як інвестыцыйныя працэсы таксама будуць станавіцца ўсё больш складанымі і прыносіць меншы прыбытак. У выніку недастатковае разуменне прыярытэтных задач лічбавага развіцця на ўзроўні вышэйшага кіраўніцтва дзяржаў стварае «мёртвую зону» паміж стратэгічнымі прыярытэтамі і іх ажыццяўленнем на практыцы.
Стандарты электроннага кіравання будуць садзейнічаць стратэгічна важным, доўгатэрміновым і сістэматычным ініцыятывам у галіне дзяржаўнага кіравання. Яны пакажуць прычынна-выніковы шлях развіцця лічбавага кіравання, г. зн., які неабходна залажыць падмурак, каб іншыя кампаненты электроннага кіравання, такія як парталы і паслугі, маглі паспяхова працаваць. Выкарыстанне такіх стандартаў можа стаць кіруючым механізмам для своечасовай і сістэматычнай распрацоўкі ўрадамі адчувальных для грамадства асноў лічбавага кіравання – эфектыўнасць дзяржаўнага сектара, лічбавых паслуг, рашэнняў на аснове даных і ўдзелу ў электронным грамадстве.
На аснове стандартаў электроннага кіравання можна будзе ацаніць цяперашні ўзровень лічбавай сталасці дзяржаўнага кіравання і вызначыць праблемныя кампаненты, якія адсутнічаюць ці патрабуюць паляпшэння. Гэта таксама дапаможа дзяржаўным органам зразумець, як закладанне асноў электроннага кіравання ўплывае на прыярытэтныя задачы лічбавізацыі, а таксама ўключыць распрацоўку асноў электроннага кіравання ў праграму лічбавай трансфармацыі.
Самая вялікая перашкода на шляху эфектыўнага выкарыстання ІКТ – гэта нястача лічбавых навыкаў. Лічбавыя навыкі з’яўляюцца галоўнымі паскаральнікамі паспяховай лічбавай трансфармацыі, таму што яны адначасова дазваляюць грамадзянам граць актыўную ролю ў лічбавым грамадстве і спрыяюць эканамічнаму росту, дзякуючы перайманню новых тэхналогій. У той час, калі попыт на лічбавыя навыкі працягвае расці, прапанаванне часта не паспявае за ім.
Згодна з Дакладам «Будучыня прафесій» 2018 года, большасць кіраўнікоў кампаній ва ўсіх сферах эканамічнай дзейнасці лічаць недахоп навыкаў працоўнай сілы адной з галоўных перашкод на шляху паспяховага пераймання новых тэхналогій.Паводле дакладу, больш за палову працоўнай сілы ва ўсходнееўрапейскіх і цэнтральнаазіяцкіх краінах мае патрэбу ў перападрыхтоўцы.
Першы крок на шляху ліквідацыі разрыву ў лічбавых навыках – гэта сістэма мер, якая спрыяе каардынаваным намаганням па дасягненні інфармаванасці і аказанні падтрымкі ў справе пашырэння лічбавых навыкаў і павелічэння колькасці працоўных месцаў. З 2014 года рух у напрамку лічбавай эканомікі і грамадства назіраецца ў кожнай краіне ЕС, згодна з Індэксам лічбавай эканомікі і грамадства (DESI) і Індэксам лічбавых навыкаў (DSI). Аднак даследаванне Гарманізацыі лічбавых рынкаў у краінах Усходняга партнёрства, у рамках якога быў праведзены аналіз падрыхтаванасці лічбавых рынкаў у рэгіёне Усходняга суседства для гарманізацыі і інтэграцыі з Адзіным лічбавым рынкам ЕС, выявіла адсутнасць сістэматычнага вымярэння разрыву ў лічбавых навыках у рэгіёне.
Праект EU4Digital будзе спрыяць ажыццяўленню вымярэння лічбавых навыкаў пры дапамозе агульнай метадалогіі, распрацаванай у адпаведнасці з нормамі ЕС, для рэгіёна Усходняга партнёрства.
Стварэнне нацыянальных кааліцый па лічбавых навыках і працоўных месцах ва Усходніх краінах-партнёрах і ўключэнне рэгіёна ў Еўрапейскую вялікую кааліцыю па лічбавых працоўных месцах будуць спрыяць каардынацыі ініцыятыў, якія датычацца лічбавых навыкаў, павышэнню інфармаванасці і перайманню перадавога вопыту і абмену ім. На сённяшні дзень нацыянальныя кааліцыі былі створаныя ў трох краінах-партнёрах – у Арменіі (2017), ва Украіне (2019) і ў Азербайджане (2020), а ў Малдове і Грузіі яны павінны з’явіцца ў бліжэйшы час.
Праект EU4Digital падтрымлівае стварэнне нацыянальных кааліцый ва Усходніх краінах-партнёрах.
Нарэшце развіццё лічбавых навыкаў сярод супрацоўнікаў мікрапрадпрыемстваў і МСП мае жыццёва важнае значэнне. МСП з’яўляюцца ключавымі для эканомік у рэгіёне, складаючы 99% усіх прадпрыемстваў, нават калі яны прадстаўляюць толькі 57% занятасці ў прыватным сектары. У ЕС наадварот МСП з’яўляюцца значным рухавіком занятасці (85% новых працоўных месцаў ствараецца МСП). Каб выкарыстаць увесь свой патэнцыял, прадпрыемлівым і хутка растучым МСП ва Усходніх краінах-партнёрах будзе неабходна мець шматлікія паглыбленыя кампетэнцыі, сярод якіх інструменты і аналітыка вялікіх дадзеных, воблачныя вылічэнні і візуалізацыя, дызайн і распрацоўка мабільных дадаткаў, вэб-распрацоўка і інструменты, ІТ-архітэктура і навыкі бяспекі.
Праект EU4Digital будзе спрыяць удасканальванню лічбавых навыкаў на МСП, дзякуючы распрацоўцы агульнай Базы лічбавых кампетэнцый для МСП і мікрапрадпрыемстваў у рэгіёне Усходняга суседства на аснове Баз лічбавых кампетэнцый ЕС.
EU4Digital распрацаваў агульную метадалогію для вымярэння і параўнальнага аналізу разрыву ў лічбавых навыках, якая зробіць магчымымі заснаванае на дадзеных накіраванне дзейнасці на вызначанае кола праблем і ацэнку ўплыву дзейнасці і стратэгічных мэт у галіне лічбавых навыкаў.
Даступнасць дадзеных грае важную ролю ў распрацоўцы стратэгій у галіне лічбавых навыкаў ва Усходніх краінах-партнёрах і ў іх гарманізацыі са стратэгіямі на еўрапейскім узроўні. Частка мерапрыемстваў у галіне электронных навыкаў накіравана на распрацоўку зразумелай і ёмістай метадалогіі для вымярэння разрываў у лічбавых навыках ва Усходніх краінах-партнёрах, якая будзе ўлічваць асаблівасці кожнай краіны і прыстасуе метадалагічны падыход у адпаведнасці з імі.
Гарманізаваны падыход да вымярэння лічбавых навыкаў дазваляе выявіць недахопы ў навыках, неадпаведнасці і прабелы, каб знайсці рашэнні гэтых праблем і вызначыць уплыў рэгіянальных і дзяржаўных ініцыятыў. Гарманізаванае вымярэнне дадзеных дае магчымасць параўнаць індывідуальны прагрэс у развіцці лічбавых навыкаў паміж Усходнімі краінамі-партнёрамі і з краінамі ЕС.
Распрацоўка агульнай метадалогіі для вымярэння і прагназавання разрываў у лічбавых навыках ва Усходніх краінах-партнёрах дазволіць:
Лічбавыя кампетэнцыі граюць усё больш важную ролю ва ўсіх сферах эканамічнай дзейнасці па меры таго, як мяжа паміж тым, што адносіцца да ІКТ, а што – не, усё больш размываецца. Прафесіяналы мікра-, малога і сярэдняга бізнесу часта выконваюць некалькі розных службовых і/ці міжгаліновых (гібрыдных) службовых абавязкаў, сярод якіх тыя, што патрабуюць разнастайных узроўняў лічбавых кампетэнцый.
База кампетэнцый садзейнічае вызначэнню кар’еры і адукацыйных шляхоў, службовых абавязкаў, патрэбнасцей у навучанні і яго вынікаў пры дапамозе агульнай рэкамендаванай мадэлі. Яна будзе служыць зразумелым дапаможнікам для любога МСП у рэгіёне, незалежна ад яго памеру і сферы дзейнасці, у тым, што датычыцца пошуку, падрыхтоўкі і наймання супрацоўнікаў з неабходнымі лічбавымі навыкамі. Акрамя таго, База кампетэнцый прапануе агульную мову ў галіне лічбавых навыкаў і кампетэнцый для сваёй мэтавай аўдыторыі праз тлумачэнне складанай ІТ-тэрміналогіі на «бізнес-мове».
База кампетэнцый:
Нацыянальныя кааліцыі і партнёрствы з мноствам зацікаўленых бакоў, якія супрацоўнічаюць для дасягнення агульнай і ясна акрэсленай мэты на дзяржаўным узроўні, і іх стварэнне ва Усходніх краінах-партнёрах дапамогуць лепш кантраляваць і каардынаваць дзейнасць па развіцці лічбавых навыкаў, якая вядзецца ў рэгіёне, а таксама будуць граць важную ролю ў паляпшэнні супрацоўніцтва паміж краінамі-членамі ЕС і Усходнімі краінамі-партнёрамі.
Зацікаўленыя бакі з нацыянальных кааліцый – гэта кампаніі ў галіне ІКТ і тыя, што актыўна выкарыстоўваюць ІКТ у сваёй дзейнасці, адукацыйныя установы, дзяржаўны сектар, службы занятасці, некамерцыйныя арганізацыі і сацыяльныя партнёры.
Кааліцыі здольны пашыраць лічбавыя навыкі рознымі спосабамі, узгодненымі падчас стварэння кааліцыі. Некаторыя краіны могуць абраць больш ініцыятыўны падыход адносна сваёй ролі ў кааліцыях, які дазваляе кааліцыі актыўна ўдзельнічаць у зборы дадзеных наконт лічбавых навыкаў і спрыяць лічбавай трансфармацыі праз актыўны ўдзел у абмеркаваннях на дзяржаўным узроўні.
Нацыянальныя кааліцыі па лічбавых навыках і працоўных месцах былі створаныя ў Арменіі, Азербайджане і ва Украіне, у іншых Усходніх краінах-партнёрах вядуцца абмеркаванні наконт стварэння падобных кааліцый.
Лічбавыя навыкі з’яўляюцца галоўнымі паскаральнікамі паспяховай лічбавай трансфармацыі, дазваляючы грамадзянам займаць актыўную пазіцыю у лічбавым грамадстве. Гэтыя навыкі з’яўляецца важнай умовай для падтрымання росту эканомікі і людскога капіталу ў любой краіне.
Краіны Усходняга партнёрства змогуць у далейшым рэалізаваць свой эканамічны патэнцыял, дазваляючы звязаць попыт на лічбавыя навыкі і іх прапанаванне на рынку працоўнай сілы, што з’яўляецца галоўным структурным элементам для далейшага эканамічнага развіцця. Акрамя таго, краіны-партнёры змогуць уключыць больш дакладныя дадзеныя адносна лічбавых навыкаў у свае дзяржаўныя стратэгіі, што будзе спрыяць абгрунтаванаму планаванню палітыкі.
У бліжэйшай будучыні дзейнасць, якая праводзіцца ў рамках праграмы EU4Digital, імкнецца спрыяць наступнаму:
EU4Digital: падтрымка лічбавай эканомікі і грамадства у краінах Усходняга партнёрства спрыяе развіццю ключавых абласцей лічбавай эканомікі і грамадства ў адпаведнасці з нормамі і практыкай ЕС. Праект ажыццяўляецца кансорцыумам на чале з EY Consulting Services, сумесна з Action Global Communications і CEPS.
EU4Digital Copyright © 2023, Усе правы абаронены.
Гэты праект фінансуецца Еўрапейскім саюзам.
Беларуская 
Азербайджанская
Англійская
Армянская
Грузінская
Румынская
Руская
Украінская